Γράφει ο Χάρης Βιτοράκης
AI Agents 2025-2026: Συμμόρφωση ή Κυρώσεις
Πώς οι Ελληνικές Επιχειρήσεις Μετατρέπουν τη Ρυθμιστική Πολυπλοκότητα σε Ανταγωνιστικό Πλεονέκτημα
Του Χαρίλαου Βιτωράκη, Specialist Κυβερνοασφάλειας & Τεχνητής Νοημοσύνης (MSc Cyber Security, MicroMaster “AI for Leaders“).
email: harisvitorakis@gmail.com
Τηλ: 6940528684
Εισαγωγή: Η Σιωπηλή «ΕΥΚΑΙΡΙΑ» της Νομικής Πολυπλοκότητας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση την περίοδο 2025-2026 συγκυριακά θέτει σε εφαρμογή ταυτόχρονα δύο ρυθμιστικά κανονιστικά πλαίσια. Αυτή η σύγκλιση δημιουργεί διττή δυναμική – ευκαιρίας και κινδύνου – που απαιτεί «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ» προσέγγιση.
Οι Πυλώνες του Νέου Πλαισίου:
- Νόμος για τα Δεδομένα (Data Act, 12 Σεπτεμβρίου 2025):
Απελευθερώνει την πρόσβαση σε δεδομένα από συνδεδεμένες συσκευές (connected devices) – οχήματα, βιομηχανικά μηχανήματα, συστήματα IoT – που παραδοσιακά παρέμεναν κλειδωμένα στους κατασκευαστές. Η επιχειρηματική αξία: μετατροπή ακατέργαστων δεδομένων σε στρατηγική πληροφορία.
- Ο Νόμος για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act – Κανονισμός ΕΕ 2024/1689):
Θεσπίζει προσέγγιση βάσει κινδύνου (risk-based approach) με αυστηρές υποχρεώσεις συμμόρφωσης (compliance obligations). Διοικητικές κυρώσεις: έως €35 εκατ. ή 7% του παγκόσμιου ετήσιου κύκλου εργασιών για σοβαρές παραβιάσεις.
Η Κρίσιμη Σχέση:
Ο Data Act παρέχει την πρώτη ύλη (δεδομένα). Ο AI Act ορίζει τους κανόνες επεξεργασίας. Η σωστή διασύνδεση των δύο πλαισίων μετατρέπει τη ρυθμιστική πολυπλοκότητα σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Η αποτυχία συμμόρφωσης συνεπάγεται νομικό και επιχειρηματικό κίνδυνο.
Μόλις το 56% των ΜμΕ(Μικρομεσαίων επιχειρήσεων) είναι εξοικειωμένες με τον AI Act (έναντι 82% για τον GDPR), ενώ στην Ελλάδα μόλις το 7,8% των επιχειρήσεων χρησιμοποιεί συστήματα ΤΝ.
Το ερώτημα: Πώς αξιοποιούν οι ελληνικές επιχειρήσεις αυτή τη διπλή ευκαιρία, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη νομική συμμόρφωση;
Η λύση: AI Agents (compliance by design) σχεδιασμένους από ειδικούς που κατανοούν το ρυθμιστικό βάθος που μετατρέπουν τη νομική επιταγή σε μετρήσιμο κέρδος.
Ενότητα 1: Ο AI Agent– Η Διαφορά από τον Απλό Αυτοματισμό.
Ο όρος «Τεχνητή Νοημοσύνη» (AI) χρησιμοποιείται σήμερα για κάθε μορφή αυτοματοποίησης. Αυτή η σύγχυση εμποδίζει τις επιχειρήσεις να κατανοήσουν τις δυνατότητες και τις νομικές επιπτώσεις των σύγχρονων συστημάτων AI.
Η Κρίσιμη Διάκριση
Η Ρομποτική Αυτοματοποίηση Διαδικασιών (RPA – Robotic Process Automation) εκτελεί προκαθορισμένες, επαναλαμβανόμενες εργασίες. Εφαρμόζει απλή λογική if-then-else σε δομημένα δεδομένα, χωρίς να μαθαίνει ή να προσαρμόζεται.
Ο Έξυπνος Ψηφιακός Πράκτορας (AI Agent) είναι διαφορετικός. Σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2024/1689 (AI Act) ένα Σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης ορίζεται ως:
«μηχανικό σύστημα που έχει σχεδιαστεί για να λειτουργεί με διαφορετικά επίπεδα αυτονομίας και μπορεί να παρουσιάζει προσαρμοστικότητα μετά την εφαρμογή του και το οποίο, για ρητούς ή σιωπηρούς στόχους, συνάγει, από τα στοιχεία εισόδου που λαμβάνει, πώς να παράγει στοιχεία εξόδου, όπως προβλέψεις, περιεχόμενο, συστάσεις ή αποφάσεις που μπορούν να επηρεάσουν υλικά ή εικονικά περιβάλλοντα·»
Τι Κάνει τον AI Agent Διαφορετικό; Η Δύναμη της Συλλογιστικής
Ο Έξυπνος Ψηφιακός Πράκτορας (AI Agent) υπερβαίνει τον απλό αυτοματισμό (RPA) ακριβώς επειδή δεν ακολουθεί ένα προκαθορισμένο σενάριο. Η θεμελιώδης διαφορά του έγκειται στην ικανότητά του για συλλογιστική (reasoning) και αυτόνομη στρατηγική επιλογή.
Αυτή η ικανότητα για αυτονομία και συναγωγή (infers) είναι που τον καθιστά Σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης (κατά τον AI Act) και ταυτόχρονα, έναν πολλαπλασιαστή ισχύος για την επιχείρησή σας.
Ο Η Νομική Συνέπεια
Η αυτονομία του AI Agent είναι το μεγαλύτερο επιχειρηματικό πλεονέκτημα και η κύρια νομική πρόκληση.
Ενότητα 2: Η Νομική Επιταγή του 2025: Τριπλή Θωράκιση και Προθεσμίες
Το ρυθμιστικό πλαίσιο που αφορά την Τεχνητή Νοημοσύνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση εστιάζεται πρωτίστως στον Κανονισμό (ΕΕ) 2024/1689 (AI Act). Ο Κανονισμός αυτός έχει ως διττό στόχο, την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της ασφάλειας και της δημόσιας υγείας, ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζει την καινοτομία.
Επιπλέον, το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΤΝ αλληλοεπιδρά στενά με:
Τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) (Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679), καθώς και την Οδηγία NIS 2 (Οδηγία (ΕΕ) 2022/2555, ενσωματωμένη στην Ελλάδα με τον Ν. 5160/2024), καθώς τα συστήματα ΤΝ, ιδίως τα υψηλού κινδύνου, απαιτούν αυστηρή κυβερνοασφάλεια.
Γραμμές Λειτουργίας με Βάση τον Κίνδυνο (AI Act)
Η νομιμότητα του Agent εξαρτάται από τον κίνδυνο που ενέχει, οδηγώντας σε διαφορετικές υποχρεώσεις:
- Περιορισμένος Κίνδυνος (Limited Risk):Ο χρήστης πρέπει να ενημερώνεται ότι αλληλοεπιδρά με ΤΝ (Άρθρο 50 του AI Act).
- Υψηλός Κίνδυνος (High-Risk):Εάν ο Agent χρησιμοποιείται σε κρίσιμους τομείς (π.χ., αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας, συστήματα πρόσληψης), απαιτείται πλήρης νομική θωράκιση: Διακυβέρνηση Δεδομένων (Άρθρο 10 του AI Act), τεχνική τεκμηρίωση και ανθρώπινη εποπτεία (Άρθρο 14 του AI Act).
Οι Απαγορευμένες Πρακτικές: Η «Κόκκινη Γραμμή»
Η μη συμμόρφωση εκθέτει την επιχείρηση σε δυσθεώρητους κινδύνους. Ορισμένες πρακτικές απαγορεύονται ρητά (Unacceptable Risk – Άρθρο 5 του AI Act):
- Χειραγώγηση και Εξαπάτηση (Subliminal Manipulation)
Απαγορεύεται κάθε σύστημα AI να στρεβλώσει τη συμπεριφορά προσώπων, επηρεάζοντας την ικανότητά τους να λαμβάνουν αποφάσεις.
- Εκμετάλλευση Ευάλωτων Ομάδων
Απαγορεύεται η εκμετάλλευση τρωτών σημείων προσώπων (ηλικία, αναπηρία, κοινωνική ή οικονομική κατάσταση) για να στρεβλωθεί η συμπεριφορά τους.
- Κοινωνική Βαθμολόγηση (Social Scoring)
Απαγορεύεται η αξιολόγηση ή ταξινόμηση προσώπων με βάση την κοινωνική συμπεριφορά ή προσωπικά χαρακτηριστικά.
- Πρόβλεψη Εγκληματικότητας βάσει Profiling
Απαγορεύεται η πρόβλεψη του κινδύνου τέλεσης ποινικού αδικήματος βασισμένη αποκλειστικά σε αυτοματοποιημένη κατάρτιση προφίλ (profiling) προσωπικών δεδομένων.
- Βιομετρική Ταυτοποίηση σε Πραγματικό Χρόνο (Live Remote Biometric Identification)
Απαγορεύεται η εξ αποστάσεως βιομετρική ταυτοποίησης σε δημόσιους χώρους για επιβολή νόμου.
Η παραβίαση των απαγορευμένων πρακτικών ή των κανόνων δεδομένων μπορεί να επιφέρει διοικητικά πρόστιμα έως και €35.000.000 ή έως το 7% του συνολικού παγκόσμιου ετήσιου κύκλου εργασιών (Άρθρο 99 του AI Act).
Σημαντικές Ημερομηνίες Εφαρμογής: Ο Χρόνος Μετρά Αντίστροφα
Οι προθεσμίες είναι ασφυκτικές και απαιτούν άμεση δράση:
- 12 Σεπτεμβρίου 2025:Εφαρμογή του Data Act.
- 2 Αυγούστου 2027:Πλήρης εφαρμογή των κανόνων για τα ενσωματωμένα συστήματα Υψηλού Κινδύνου. (Άρθρο 6(1) του AI Act).
Κρίσιμη Παρατήρηση: Οι προθεσμίες δεν επιτρέπουν αναβολή. Η προετοιμασία πρέπει να ξεκινήσει άμεσα.
Ενότητα 3: Η Στρατηγική Ευκαιρία – Παραγωγικότητα με Νομική Θωράκιση και Αξιοποίηση Δεδομένων
Η σύγκλιση Data Act και AI Act δημιουργεί μοναδική ευκαιρία:
Data Act: Απελευθερώνει δεδομένα από συνδεδεμένες συσκευές (IoT, οχήματα, βιομηχανικά μηχανήματα) που μέχρι σήμερα ελέγχονταν αποκλειστικά από κατασκευαστές.
AI Agents: Μετατρέπουν αυτά τα δεδομένα σε στρατηγική πληροφορία – προληπτική συντήρηση, βελτιστοποίηση διαδικασιών, πρόβλεψη ζήτησης.
Νομική Διασφάλιση: Η Ανθρώπινη Εποπτεία (Human Oversight, Άρθρο 14) εξασφαλίζει ότι η αυτοματοποίηση ενισχύει, δεν αντικαθιστά, το ανθρώπινο δυναμικό.
Συμπέρασμα: Στρατηγική vs. Αυτοσχεδιασμός:
Η υιοθέτηση AI Agents δεν είναι τεχνολογική επιλογή – είναι επιχειρηματική αναγκαιότητα με νομικές συνέπειες. Το ρυθμιστικό τρίπτυχο (AI Act, GDPR, NIS 2) δημιουργεί πλαίσιο όπου:
- Τα πρόστιμα είναι δυσθεώρητα:Έως €35 εκατ. ή 7% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών για παραβιάσεις του AI Act
- Η συμμόρφωση είναι πολύπλοκη:Απαιτεί τεχνική τεκμηρίωση, αξιολόγηση κινδύνου, συστήματα διαχείρισης ποιότητας
- Ο ερασιτεχνισμός κοστίζει:Ένας κακώς σχεδιασμένος Agent μπορεί να παραβιάσει πολλαπλούς κανονισμούς ταυτόχρονα.
Το Ανταγωνιστικό Πλεονέκτημα:
Οι επιχειρήσεις που επενδύουν σε εξειδικευμένο σχεδιασμό (2025) αποκτούν δομικό προβάδισμα έναντι ανταγωνιστών που αντιδρούν μετά τις πρώτες κυρώσεις (2026-2027).
Η Προϋπόθεση Επιτυχίας:
Αυτό απαιτεί καθοδήγηση από ειδικούς που κατανοούν τόσο τον κώδικα όσο και τον νόμο – τη σύγκλιση τεχνολογίας και ρυθμιστικής συμμόρφωσης.
Η επιτακτική ερώτηση: Η επιχείρησή σας θα διαμορφώσει το νέο τοπίο ή θα προσαρμοστεί αντιδραστικά σε αυτό;
Χρονοδιάγραμμα Συμμόρφωσης: Ενοποιημένος Πίνακας (2025-2031)
| Ημερομηνία | Διάρκεια | Κρίσιμες Υποχρεώσεις | Επιχειρηματικός Αντίκτυπος | Νομική Βάση |
| 12 Σεπ 2025 | – | Data Act – Πλήρης Εφαρμογή • Υποχρεωτική πρόσβαση σε δεδομένα IoT/συνδεδεμένων συσκευών • Δικαίωμα χρηστών σε δεδομένα από μηχανήματα/οχήματα |
ΕΥΚΑΙΡΙΑ: Απελευθέρωση επιχειρηματικών δεδομένων για αξιοποίηση με AI Agents | Κανονισμός (ΕΕ) 2023/2854 |
| 2 Αύγ 2026 | 24 μήνες | Γενική Εφαρμογή AI Act • Συστήματα Υψηλού Κινδύνου (Παράρτημα III) – Διαχείριση κινδύνου & διακυβέρνηση δεδομένων – Ανθρώπινη εποπτεία (human oversight) – Τεχνική τεκμηρίωση & αρχεία καταγραφής – Υποχρεώσεις παρόχων/χρηστών • Διαφάνεια (Άρθρο 50) – Γνωστοποίηση AI/deepfakes/chatbots • AI Regulatory Sandboxes (υποχρεωτικά) |
ΚΙΝΔΥΝΟΣ: Πρόστιμα έως €35 εκατ. ή 7% κύκλου εργασιών ΑΠΑΙΤΗΣΗ: Πλήρης τεκμηρίωση & συστήματα ποιότητας |
Άρθρα 9, 10, 11, 14, 16, 26, 27, 50, 57 Κεφάλαια IV, VI |
| 2 Αύγ 2027 | 36 μήνες | Ενσωματωμένα Συστήματα Ασφαλείας • AI ως συστατικά ασφαλείας σε: – Οχήματα (Κανονισμοί 167/2013, 168/2013, 2018/858) – Αεροσκάφη (Κανονισμός 2018/1139) – Ιατροτεχνολογικά προϊόντα – Σιδηρόδρομοι, θαλάσσιος εξοπλισμός • Λήξη μεταβατικής GPAI (pre-2/8/2025) |
ΚΡΙΣΙΜΟ: Κατασκευαστές/εισαγωγείς προϊόντων με ενσωματωμένο AI πρέπει πλήρης συμμόρφωση | Άρθρο 6(1), Παράρτημα I Άρθρο 111(3) |
| 2 Αύγ 2030 | – | Δημόσιος Τομέας • Συμμόρφωση συστημάτων υψηλού κινδύνου δημόσιων αρχών |
Επέκταση σε δημόσια διοίκηση & υπηρεσίες | Άρθρο 111(2) |
| 31 Δεκ 2030 | – | Συστήματα Ελευθερίας-Ασφάλειας-Δικαιοσύνης • Μεγάλης κλίμακας συστήματα ΤΠ (π.χ. SIS, VIS, Eurodac) που τέθηκαν σε λειτουργία πριν 2/8/2027 |
Συστήματα επιβολής νόμου & συνοριακών ελέγχων | Άρθρο 111(1), Παράρτημα X |
| 2 Αύγ 2031 | – | Αξιολόγηση Κανονισμού • Έκθεση Επιτροπής για αποτελεσματικότητα επιβολής • Εξέταση ανάγκης οργανισμού ΤΝ |
Πιθανή αναθεώρηση/ενίσχυση πλαισίου | Άρθρο 112(13) |
Κρίσιμη Στρατηγική Διασύνδεση
12 Σεπτεμβρίου 2025 → 2 Αυγούστου 2026 (11 μήνες):
Το χρονικό παράθυρο μεταξύ Data Act και πλήρους εφαρμογής AI Act αποτελεί στρατηγική ευκαιρία για προετοιμασία:
✅ Τι πρέπει να γίνει:
- Συλλογή & οργάνωση δεδομένων από IoT/μηχανήματα (Data Act)
- Αξιολόγηση ποια συστήματα AI εμπίπτουν σε κατηγορία υψηλού κινδύνου
- Ανάπτυξη τεχνικής τεκμηρίωσης & συστημάτων διαχείρισης κινδύνου
- Εκπαίδευση προσωπικού σε AI literacy & human oversight
⚠️ Κόστος Αδράνειας: Επιχειρήσεις που δεν προετοιμαστούν έως τον Αύγουστο 2026 αντιμετωπίζουν διακοπή λειτουργίας συστημάτων AI υψηλού κινδύνου ή δυσθεώρητα πρόστιμα.
Ακολουθήστε το Entospolis στο Facebook
