Η Κρήτη, πέρα από τον παραγωγικό και πολιτισμικό της πλούτο, διαθέτει ένα ακόμη συγκριτικό πλεονέκτημα: τις γυναίκες της. Γυναίκες που δημιουργούν, εμπνέουν και καινοτομούν μέσα σε απαιτητικά πεδία – από τη δημόσια υγεία και τη βιομηχανία, μέχρι την αγροδιατροφή, την τοπική αυτοδιοίκηση και την επιχειρηματικότητα. Σε μια εποχή κατά την οποία η βιωσιμότητα αποτελεί θεμέλιο για το μέλλον, ο ρόλος των γυναικών δεν είναι απλώς συμπληρωματικός: είναι καταλυτικός.
Στο παρόν άρθρο, πέντε σημαντικές γυναίκες της Κρήτης – Πηνελόπη Μπαρμπαρίγου-Φανουράκη – Επιχειρηματίας στον χώρο της φιλοξενίας & της γαστρονομίας, η Μαρία Καναβάκη, Οικονομολόγος, Επικεφαλής Δημοτικής Παράταξης ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΓΙΑ ΣΕΝΑ & Πρώην Αντιδήμαρχος Διοικητικών & Οικονομικών Υπηρεσιών, η Ασπασία Γιακουμάκη, Ιδρύτρια του εργαστηρίου παραδοσιακών ζυμαρικών «Μαγγίρι», η Λιάνα Πλουμάκη, Διοίκηση Υγείας, Διευθύντρια Πολυϊατρείων «Διάγνωση – Κοκκίνη» και η Μαρία Μισιρλάκη, Ιδρύτρια & ιδιοκτήτρια της cretan Mama koutsakis family, μοιράζονται το όραμά τους και αναδεικνύουν μέσα από τις δράσεις τους τη δυναμική της γυναικείας συμμετοχής στους βασικούς πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης.
Οι παρεμβάσεις τους αποτελούν όχι μόνο καταθέσεις εμπειρίας, αλλά και οδικούς χάρτες για ένα εξωστρεφές, ανθεκτικό και πολιτισμικά ριζωμένο μέλλον της Κρήτης.
Το άρθρο συγκροτήθηκε από τον κοινωνικό επιστήμονα Αντώνη Κρητικό, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας ανάδειξης του ρόλου των γυναικών στην τοπική καινοτομία και στην πολιτισμική διαχείριση της μετάβασης προς μια πράσινη και συμπεριληπτική οικονομία.
Πηνελόπη Μπαρμπαρήγου-Φανουράκη – Επιχειρηματίας στον χώρο της φιλοξενίας & της γαστρονομίας
Η επιχειρηματικότητα, για μένα, δεν είναι απλώς ένας τρόπος βιοπορισμού, αλλά μια πράξη ευθύνης απέναντι στον τόπο, στους ανθρώπους και στον πολιτισμό μας. Από τα πρώτα μου βήματα στον τομέα της διοίκησης πολυτελών ξενοδοχείων, αντιλήφθηκα πόσο σημαντικό είναι να δημιουργούμε εμπειρίες που σέβονται και αναδεικνύουν τον χαρακτήρα της Κρήτης – όχι ως τουριστικό προϊόν, αλλά ως ζωντανή ταυτότητα.
Η προσωπική μου διαδρομή με οδήγησε στη αναγέννηση του ζαχαροπλαστείου «Τρούφες Μπαρμπαρήγου», όπου κάθε γλυκό φτιάχνεται με μεράκι, τοπικές πρώτες ύλες και στόχο να συνδέει τη γεύση με τη μνήμη.
Πιστεύω ότι η βιώσιμη ανάπτυξη ξεκινά από την καθημερινότητα του επιχειρείν: πώς φερόμαστε στους εργαζομένους μας, πώς επιλέγουμε τους συνεργάτες μας, πώς σχεδιάζουμε τα προϊόντα μας με σεβασμό στον καταναλωτή και το περιβάλλον. Η γυναίκα επιχειρηματίας στην Κρήτη δεν είναι απλώς παρούσα – είναι απαραίτητη. Συνδυάζει την οργανωτικότητα με τη φροντίδα, την καινοτομία με την παράδοση, και μπορεί να αποτελέσει δύναμη αλλαγής σε κάθε τομέα.
Στον «Αναπτυξιακό Σύλλογο Γυναικών Επιχειρηματιών Κρήτης», αγωνιζόμαστε για μια τοπική οικονομία πιο συμπεριληπτική, πιο ανθεκτική και πιο ανθρώπινη. Η παρουσία μου στον σύλλογο με έχει φέρει κοντά σε πολλές γυναίκες που μοχθούν σε δύσκολες συνθήκες, αλλά επιλέγουν να μείνουν, να δημιουργήσουν και να προσφέρουν στην τοπική κοινωνία. Αυτή η δύναμη – σιωπηλή, καθημερινή και συχνά αόρατη – είναι ο θεμέλιος λίθος μιας άλλης, πιο δίκαιης ανάπτυξης.
Πιστεύω ότι αν δοθούν οι σωστές ευκαιρίες, η Κρήτη μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα ευρωπαϊκής περιφέρειας που επενδύει στην τοπική αριστεία, στην περιβαλλοντική ηθική και στη γυναικεία ηγεσία.
Το μέλλον της Κρήτης δεν θα οικοδομηθεί σε βάρος της παράδοσης, αλλά πάνω σε αυτή. Η βιωσιμότητα είναι δέσμευση: ενώνει τον σεβασμό για το περιβάλλον, την ευθύνη απέναντι στον συνάνθρωπο και την ανάγκη για σταθερή, ποιοτική ανάπτυξη.
Και κάθε μικρή επιχείρηση, κάθε γυναίκα που τολμά και επιμένει, προσθέτει ένα πολύτιμο λιθαράκι σ’ αυτό το κοινό οικοδόμημα.
Μαρία Καναβάκη – Οικονομολόγος, Επικεφαλής Δημοτικής Παράταξης «ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΓΙΑ ΣΕΝΑ» & Πρώην Αντιδήμαρχος Ηρακλείου.
Η ενασχόλησή μου με την τοπική αυτοδιοίκηση, που ξεπερνά πλέον τη δεκαετία, δεν υπήρξε αποτέλεσμα συγκυρίας, αλλά συνειδητής επιλογής και έμπρακτης αγάπης για το Ηράκλειο. Ως επικεφαλής δημοτικής παράταξης και πρώην Αντιδήμαρχος, πιστεύω ότι η σύγχρονη διοίκηση οφείλει να βρίσκεται στο πλευρό του πολίτη, να αφουγκράζεται τις ανάγκες του και να λειτουργεί ως μοχλός ανάπτυξης – όχι απλώς ως διαχειριστής πόρων. Το Ηράκλειο χρειάζεται ένα νέο μοντέλο διοίκησης: διαφανές, αποτελεσματικό και ανθρώπινο. Μέσα από τη δημόσια συμμετοχή, τον ανοιχτό διάλογο, την ουσιαστική διαβούλευση και την αξιοποίηση ευρωπαϊκών εργαλείων, μπορούμε να σχεδιάζουμε πολιτικές που δεν μένουν στα χαρτιά αλλά γίνονται πράξη.
Έχοντας βιώσει από κοντά τις προκλήσεις της διοίκησης και των θέσεων ευθύνης, γνωρίζω πόσο κρίσιμη είναι η αξιοπιστία, η συνέπεια και η καλλιέργεια εμπιστοσύνης ανάμεσα στους θεσμούς και τους πολίτες. Η αυτοδιοίκηση είναι ζωντανός οργανισμός που απαιτεί ευαισθησία και ετοιμότητα να ακούσει και να δράσει. Πιστεύω σε μια πολιτική με κοινωνική ψυχή και τεχνοκρατικό βάθος, με όραμα έναν Δήμο που θέτει στο επίκεντρο τον άνθρωπο – από τις αστικές υποδομές μέχρι την ενίσχυση της συμμετοχής της νεολαίας και των γυναικών. Έχω αγωνιστεί για την ουσιαστική παρουσία των γυναικών στα κοινά, αλλά και για μια διοίκηση που σέβεται τον πολιτισμό, την τοπική ταυτότητα και τις ανάγκες κάθε κοινότητας. Οι πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με την οριοθέτηση οικισμών, με περιορισμένο διάλογο με την κοινωνία, υπογραμμίζουν τη σημασία της ενεργού συμμετοχής των πολιτών σε αποφάσεις που επηρεάζουν τον χώρο και την ποιότητα ζωής μας. Για μένα, η βιωσιμότητα είναι συνειδητή πολιτική επιλογή που ενώνει την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική συνοχή και την υγιή οικονομική ανάπτυξη, προς όφελος των σημερινών και των μελλοντικών γενεών.
Η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλει να αποτελεί προτεραιότητα της κεντρικής διοίκησης και όχι απλώς αποδέκτη αποφάσεων. Είναι το πλησιέστερο στον πολίτη επίπεδο εξουσίας, ικανό να δώσει ουσιαστικό περιεχόμενο στο όραμα για ένα βιώσιμο, δίκαιο και συμμετοχικό μέλλον. Το Ηράκλειο αξίζει ανθρώπους που νοιάζονται και δρουν, και εγώ δεσμεύομαι να συνεχίσω, από οποιαδήποτε θέση ευθύνης, να τιμώ την εμπιστοσύνη των συμπολιτών μου, υπηρετώντας με συνέπεια και διάθεση συνεργασίας.
Ασπασία Γιακουμάκη – Ιδρύτρια του εργαστηρίου παραδοσιακών ζυμαρικών «Μαγγίρι»
Η κρητική διατροφή είναι κάτι πολύ παραπάνω από ένα διατροφικό πρότυπο. Είναι τρόπος ζωής, μνήμη, πολιτισμός και καθημερινή φροντίδα για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Από μικρή μεγάλωσα σε ένα σπίτι που το λάδι, το ψωμί, τα βότανα και οι εποχικές πρώτες ύλες δεν ήταν μόνο τροφή, αλλά τελετουργία. Στη διαδρομή μου, μελέτησα, δίδαξα και προώθησα το αγροδιατροφικό μοντέλο της Κρήτης, συνδέοντας τη γαστρονομία με τον τουρισμό, την υγεία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Η ίδρυση του «Μαγγίρι» δεν ήταν για μένα απλώς μια επιχειρηματική κίνηση· ήταν μια πράξη μνήμης και αγάπης για την παράδοση. Μεγάλωσα με τις γεύσεις της γιαγιάς μου, και μέσα από τις μυρωδιές της κουζίνας της έμαθα πως η γαστρονομία είναι πολιτισμός – και πως η διατροφή μας μπορεί να είναι ταυτόχρονα υγιεινή, βιώσιμη και βαθιά ριζωμένη στην τοπική ταυτότητα.
Το «Μαγγίρι» πήρε το όνομά του από ένα ξεχασμένο, παραδοσιακό πιάτο που συμβολίζει ακριβώς αυτό: τον συνδυασμό καινοτομίας και παράδοσης. Στο εργαστήριο μας, παράγουμε ζυμαρικά από αγνά τοπικά υλικά – αυγά ελευθέρας βοσκής, αιγοπρόβειο γάλα, χαρουπάλευρο, λαχανικά, μπαχαρικά – χωρίς συντηρητικά ή τεχνητές χρωστικές.Από την αρχή, το όραμά μου ήταν να δημιουργήσω ένα προϊόν που να μιλάει για την Κρήτη: όχι ως τουριστικό κλισέ, αλλά ως ζωντανή, βιώσιμη πραγματικότητα. Γι’ αυτό και τα προϊόντα μας εξάγονται σήμερα σε πολλές χώρες, από την Κύπρο μέχρι τη Γερμανία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μεταφέροντας την αυθεντική γεύση του νησιού μας.
Η γαστρονομία είναι γεωργία, είναι υγεία, είναι πολιτισμός – και πάνω απ’ όλα είναι σχέση με τον τόπο. Είμαι περήφανη που μέσα από το «Μαγγίρι» συμβάλλω στη διάσωση μιας άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, προσφέροντας στους ανθρώπους τρόφιμα που δεν είναι απλώς ποιοτικά, αλλά και φορείς ταυτότητας. Για μένα, η βιώσιμη ανάπτυξη ξεκινά από το πιάτο μας. Η δική μου συμβολή είναι να χτίζω γέφυρες: ανάμεσα στο χωράφι και το τραπέζι, στο παρελθόν και το μέλλον, στο τοπικό και το παγκόσμιο. Θέλω τα προϊόντα μας να αποκτήσουν φωνή, ιστορία και αξία. Και κάθε γεύμα στην Κρήτη να είναι μια πράξη βιωσιμότητας, ευγνωμοσύνης και πολιτισμού.
Λιάνα Πλουμάκη – Διοίκηση Υγείας, Διευθύντρια Πολυϊατρείων «Διάγνωση – Κοκκίνη»
Η απόφασή μου να επενδύσω σε μια σύγχρονη, υπερσύγχρονη δομή υγείας δεν υπήρξε απλώς επαγγελματική επιλογή, αλλά πράξη κοινωνικής ευθύνης. Στόχος μου είναι να προσφέρω στην τοπική κοινωνία πρόσβαση σε πρόληψη, διάγνωση και φροντίδα με αξιοπρέπεια και ασφάλεια, χωρίς την ανάγκη μετακίνησης μακριά από τον τόπο της.
Για μένα, η βιώσιμη ανάπτυξη περνά μέσα από την υγεία: όταν οι πολίτες αισθάνονται ασφαλείς και υγιείς, μπορούν να δημιουργούν, να καινοτομούν και να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία.
Η Κρήτη έχει ανάγκη από υποδομές που στηρίζουν τον άνθρωπο και από υπηρεσίες που εναρμονίζουν την τεχνολογία με τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της ιατρικής. Οραματίζομαι τα πολυϊατρεία μας όχι μόνο ως χώρους περίθαλψης, αλλά ως κόμβους υγείας, πρόληψης και ενημέρωσης, που ενδυναμώνουν και ενώνουν την τοπική κοινωνία.
Η φροντίδα, η συνέπεια και η αξιοπιστία είναι οι αξίες που με καθοδηγούν και με αυτές θέλω να υπηρετώ την Κρήτη.
Μαρία Μυσιρλάκη – Ιδρύτρια & ιδιοκτήτρια της cretan Mama koutsakis family
Για μένα, η παράδοση δεν είναι κάτι που φυλάσσεται σε βιτρίνες, αλλά κάτι που ζει καθημερινά στο τραπέζι μας. Μέσα από το brand Cretan Mama – Koutsakis Family, αφιέρωσα τη ζωή μου στην ανάδειξη της κρητικής διατροφής και της γαστρονομικής μας κουλτούρας. Η οικογένειά μου εδώ και γενιές καλλιεργεί τη γη, παράγει λάδι, τυριά και άλλα τοπικά προϊόντα, και εγώ συνεχίζω αυτή τη διαδρομή με στόχο να μεταφέρω την αυθεντική γεύση της Κρήτης σε όλο τον κόσμο.Καρδιά της Cretan Mama είναι οι χειροποίητες σάλτσες ντομάτας, φτιαγμένες από φρέσκες κρητικές ντομάτες και αρωματικά βότανα. Δεν είναι απλώς μια σάλτσα, είναι ο πιο αυθεντικός τρόπος να μπει η Κρήτη στο πιάτο, σε κάθε γωνιά του κόσμου.
Πιστεύω ότι η διατροφή είναι πολιτισμός και ταυτόχρονα γέφυρα εξωστρέφειας. Όταν μιλάμε για το λάδι μας, για τα τυριά μας, για τις σάλτσες ντομάτας μας, δεν μιλάμε μόνο για τρόφιμα· μιλάμε για ιστορίες, για μνήμες, για έναν τρόπο ζωής που σέβεται το περιβάλλον και τους ανθρώπους του τόπου. Αυτό προσπαθούμε να μεταδώσουμε μέσα από το Cretan Mama: την αυθεντικότητα, την αγάπη για την κρητική γη, την αξία της οικογενειακής παράδοσης.
Η βιωσιμότητα, για μένα, ξεκινά από τη ρίζα. Από το ελαιόδεντρο που καλλιεργείται με σεβασμό, από την τυροκομία που βασίζεται στη γνώση γενεών, από το μεράκι που βάζει η κρητική οικογένεια στο κάθε προϊόν. Και αυτή η βιωσιμότητα αποκτά δύναμη όταν γίνεται εξωστρέφεια: όταν τα προϊόντα μας –και οι σάλτσες ντομάτας της Cretan Mama– ταξιδεύουν, μπαίνουν σε σπίτια στο εξωτερικό και μεταφέρουν μαζί τους την ψυχή της Κρήτης. Η παράδοση είναι ζωντανή, αρκεί να τη ζούμε και να τη μοιραζόμαστε.
Καταληκτική Παρέμβαση
Αντώνης Γ. Κρητικός – Κοινωνικός Επιστήμονας, Διδακτορικός Ερευνητής ΕΚΠΑ, Σύμβουλος Βιώσιμης Ανάπτυξης & Περιφερειακής Καινοτομίας
Η Κρήτη βρίσκεται σήμερα σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: ανάμεσα στην ανάγκη να διαφυλάξει την πολιτισμική της ταυτότητα και στην πρόκληση να υιοθετήσει ένα νέο μοντέλο βιώσιμης εξωστρέφειας. Σε αυτό το μεταβατικό στάδιο, η συμβολή των γυναικών αποδεικνύεται καθοριστική. Οι πέντε προσωπικότητες που παρουσιάστηκαν στο άρθρο δεν είναι απλώς παραδείγματα επιτυχίας, αλλά πυλώνες βιωσιμότητας, συνδέοντας την παράδοση με την καινοτομία, την τοπικότητα με την παγκόσμια προοπτική.
Η Πηνελόπη Μπαρμπαρίγου-Φανουράκη μέσα από τη βιομηχανία και την επιχειρηματικότητα (SDG 8, 9), η Μαρία Καναβάκη μέσω της τοπικής αυτοδιοίκησης και της συμμετοχικότητας (SDG 11, 16), η Ασπασία Γιακουμάκη με την αγροδιατροφή και τη γαστρονομία (SDG 12, 15), η Λιάνα Πλουμάκη με την υγεία και την πρωτοβάθμια φροντίδα (SDG 3) και η Μαρία Μισιρλάκη με την παράδοση και την οικογενειακή κληρονομιά (SDG 5, 12) δείχνουν πώς η γυναικεία ηγεσία μπορεί να επαναπροσδιορίσει το μέλλον της Κρήτης. Η συμβολή τους συνοψίζεται συστημικά στον παρακάτω πίνακα, όπου αποτυπώνονται οι θεματικοί άξονες βιωσιμότητας και οι εκπρόσωποι γυναίκες που τους ενσαρκώνουν σύμφωνα με τον πίνακα, 1).
| Γυναίκα | Θεματικός Άξονας | Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) | Βασικές Αναφορές |
| Πηνελόπη Μπαρμπαρίγου – Φανουράκη | Βιομηχανία & Επιχειρηματικότητα | SDG 8 (Αξιοπρεπής εργασία), SDG 9 (Βιομηχανία, καινοτομία & υποδομές) | Ellen MacArthur Foundation (2019); UNIDO (2021) |
| Μαρία Καναβάκη | Τοπική Αυτοδιοίκηση | SDG 11 (Βιώσιμες πόλεις), SDG 16 (Ισχυροί θεσμοί) | OECD (2020); UN-Habitat (2022) |
| Ασπασία Γιακουμάκη | Αγροδιατροφή & Γαστρονομία | SDG 12 (Υπεύθυνη κατανάλωση), SDG 15 (Ζωή στη στεριά) | FAO (2021); UNESCO (2022) |
| Λιάνα Πλουμάκη | Υγεία & Πρωτοβάθμια Φροντίδα | SDG 3 (Καλή υγεία & ευημερία) | WHO (2018); European Commission Health Reports (2021) |
| Μαρία Μισιρλάκη | Παράδοση & Πολιτιστική Κληρονομιά | SDG 5 (Ισότητα φύλων), SDG 12 (Υπεύθυνη κατανάλωση) | UNESCO Intangible Heritage (2018); Kurin (2018) |
Πίνακας 1: Θεματικοί Πυλώνες Βιώσιμης Ανάπτυξης μέσα από τη Δράση 5 Γυναικών της Κρήτης Πηγή: Προσαρμοσμένο από Αντώνη Κρητικό
Συμπληρωματικά, η απεικόνιση σε διάγραμμα πίτας 1 δείχνει με τρόπο ισότιμο πώς καθεμία από τις πέντε γυναίκες συμβάλλει σε διαφορετικό τομέα, σχηματίζοντας από κοινού το όραμα της Βιώσιμης Κρήτης (βλ. διάγραμμα, 1).
Σύμφωνα με τον Sen (1999), η ανάπτυξη δεν μπορεί να νοηθεί μόνο ως οικονομική μεγέθυνση, αλλά ως ελευθερία συμμετοχής και ισότητας. Η Μαρία Καναβάκη με την πολιτική της δράση και η Πηνελόπη Μπαρμπαρίγου-Φανουράκη με τη βιομηχανική επιχειρηματικότητα, αποτυπώνουν αυτόν τον άξονα κοινωνικής χειραφέτησης. Η συμβολή της Ασπασίας Γιακουμάκη στην ανάδειξη της κρητικής διατροφής και της αγροδιατροφής εναρμονίζεται με την προσέγγιση της FAO (2021) για την αγροοικολογία ως βάση αειφόρου τροφικής ασφάλειας. Παράλληλα, η Λιάνα Πλουμάκη εκφράζει την ουσία του SDG 3 (Καλή Υγεία & Ευημερία), μέσω της αναβάθμισης των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας. Η Μαρία Μισιρλάκη, τέλος, συνδέει το SDG 5 (Ισότητα των Φύλων) και το SDG 12 (Υπεύθυνη Κατανάλωση & Παραγωγή) μέσα από την έμφαση στην οικογενειακή παράδοση και την πολιτισμική κληρονομιά. Αυτή η πολλαπλότητα δράσεων δεν είναι σκόρπια· αποτελεί συλλογικό οικοσύστημα γυναικείας ηγεσίας, που μπορεί να μετατρέψει την Κρήτη σε εργαστήριο βιώσιμης μετάβασης. Όπως τονίζει η UNESCO (2022), η ισότητα των φύλων δεν είναι παράπλευρος στόχος αλλά προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Το διάγραμμα 2 τύπου Radar Chart απεικονίζει με συμβολικό τρόπο ότι οι πέντε γυναίκες – Η Πηνελόπη Μπαρμπαρίγου-Φανουράκη, η Μαρία Καναβάκη, η Ασπασία Γιακουμάκη, η Λιάνα Πλουμάκη, η Μαρία Μισιρλάκη, αποτελούν πέντε ισχυρούς πυλώνες που στηρίζουν συλλογικά τη Βιώσιμη Κρήτη. Αν και δραστηριοποιούνται σε διαφορετικούς τομείς, το διάγραμμα αναδεικνύει την ισότιμη βαρύτητα της συμβολής τους: η βιομηχανία, η αυτοδιοίκηση, η αγροδιατροφή, η υγεία και η παράδοση σχηματίζουν ένα ενιαίο πλέγμα ανάπτυξης (βλ. Διάγραμμα 2).
Διάγραμμα 2. Κυματοειδές ραντάρ (Radar/Spider Chart): Συλλογική Γυναικεία Ηγεσία και SDGs στην Κρήτη. Η ομοιόμορφη σκίαση δείχνει την ισότιμη συμβολή τους στη Βιώσιμη Κρήτη Πηγή: Προσαρμοσμένο από Αντώνη Κρητικό
Η κυκλική μορφή του Radar Chart συμβολίζει ότι καμία δράση δεν είναι «ανεξάρτητη», αλλά όλες ενώνονται γύρω από τον κοινό στόχο: μια Κρήτη ανθεκτική, καινοτόμα και πολιτισμικά ριζωμένη (UNESCO, 2022· Sen, 1999). Με τον τρόπο αυτό, η γυναικεία παρουσία δεν αποτελεί μόνο παράγοντα συμμετοχής, αλλά προϋπόθεση στρατηγικής βιωσιμότητας.
Συμπέρασμα
Το συγκεκριμένο άρθρο αναδεικνύει μια βασική αλήθεια: η Βιώσιμη Κρήτη δεν μπορεί να οικοδομηθεί μονοδιάστατα· χρειάζεται τη συνέργεια πολλών φωνών και ειδικοτήτων.
Οι πέντε γυναίκες που παρουσιάστηκαν στο άρθρο αποδεικνύουν ότι η ισότητα, η καινοτομία και η παράδοση δεν είναι αντίρροπες δυνάμεις αλλά συμπληρωματικοί άξονες.
Η Πηνελόπη Μπαρμπαρίγου-Φανουράκη, η Μαρία Καναβάκη, η Ασπασία Γιακουμάκη, η Λιάνα Πλουμάκη, η Μαρία Μισιρλάκη, συγκροτούν ένα γυναικείο μωσαϊκό ηγεσίας, που συνδέει τη βιομηχανία με την τοπική πολιτική, την αγροδιατροφή με την υγεία και την πολιτιστική κληρονομιά με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η συμβολή τους ενσαρκώνει τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, δείχνοντας ότι το τοπικό μπορεί να αποκτήσει παγκόσμια σημασία.
Στο τέλος, η Κρήτη δεν χρειάζεται να διαλέξει ανάμεσα στην παράδοση και την καινοτομία. Μπορεί να τις παντρέψει.
Και οι γυναίκες της είναι αυτές που κρατούν στα χέρια τους το νήμα αυτής της σύνθεσης και συνέχειας.
Ακολουθήστε το Entospolis στο Facebook
